Şiir Nedir?

                                      

Şiir: İnsanda yoğun duygular uyandıran, güzel hayallerle süslenmiş, özellikle dizelerden oluşan etkili, ahenkli ve sanatlı söz; bu sözlere dayanan anlatım biçimi, sanatı.

   * Şiir tanımlanması en güçlü olan edebiyat türlerinden biridir. Bununla birlikte, bazı ozanlar veya edebiyatçılar şiire kendilerine göre bir tanım vermeye çalışmışlar, bazı ozan ve edebiyatçılarsa, şiire kendilerine göre bir tanım vermeye çalışmışlar, bazı ozan ve edebiyatçılarsa, şiirin tanımlanamayacağını söylemişlerdir. Şiir seçilen bir konuda duyguların, düşüncelerin, izlenimlerin, olayların, durumlarun, nesnelerin vb.'nin kelimelerle kurulan bir kompozisyonudur. Kendine özgü bir kurgusu olan bu sanat eserinde; biçim ve içerik adı verilen iki yön bulunur. Şiirde <<biçim>> sözüyle anlatılmak istenen; nazım birimi (mısra,beyit,üçlük,dörtlük vb.), nazım biçimi (gazel,kaside, koşma, sone vb.), uyak örgüsü, ölçü (aruz, hece vb.) dür. Şiirin içeriğini oluşturan öğeler; konu, tema, bakış açısı, duygular, düşünceler, gözlemler, izlenimler vb. dir.Hemen herşey, şairin konusu olabilir. Şair konu seçiminde özgürdür; bir başka deyişle her şey şiirin konusu olabilir. Şair konu seçimlerinde özgürdür; bir başka deyişle her şey, şair esin kaynağı olabilir. her şairin ele alıp işlediği konuya yaklaşımı, bakış açısı farklılıklar gösterir.

Şiir Türleri-1 (Lirik Şiir)

   Duygu  ve düşüncelerin coşkulu bir dille anlatıldığı şiirlere "lirik şiir" denir. Eski yunan edebiyatında ozanlar şiirlerini lir denen bir sazla söyledikleri için, bu tür şiirlere lirik denmiştir.
   Lirik şiirde toplumsal mutluluk ya da felaketlerden duyulan sevin. yada acı gibi ortak duygular: yada aşk, ayrılık, özlem, ölüm acısı vb. gibi bireysel duygular anlatılır.
   Lirik şiir, Türk edebiyatın da en çok kullanılan şiir türlerinden biri olmuş; Divan edebiyatında(Fuzuli, Nedim vb), Halk tasavvuf edebiyatında ( Yunus Emre vb.), halk edebiyatında (Karacoğlan vb. ve yeni edebiyatta (Yahya Kemal Beyatlı vb. nı alanda büyük ozanlar yetişmiştir.
   Bu türe örnek olarak "Nefes" adlı şiir verebiliriz.

Şiir Türleri-2 (Didaktik Şiir)

   Didaktik, öğretii demektir. Didaktik şiir; bilim, sanat, zanaat, felsefe, ahlaki, din vb.nin temel ilke ve kurallarını öğretmek amacıyla yazılan şiirdir.

   Eski çağlarda ozanın öğretici, eğiti, yol gösterici bir görevi olduğu kabul ediliryordu. bilim, sanat vb. kurallarının belki de sevilerek öğrenilmesini ve bellekte kalmasını sağlamak için yazılan bu yoldaki şiirin Batı edebiyatında ilkçağa kadar çıkan çok eski bir geçmişi vardır.

   Türk edebiyatında da, didaktik şiir eb çok kullanılan türlerdem biri olmuş; bu alanda toplm yönetimi kurallarından(siyasetname) manzum sözlüğe kadar çeşitli eserler yazılmıştır. Yusuf has-hacib'in birey,toplum ve devlet hayatının düzenlenmesi üzerine  bilgi veren kutadgu bilik(mutluluk veren bilgi) adlı eseri bunların en eskisidir.

   Bu türe aşağıdaki şiiri örnek verebiliriz.

Şiir Türleri-3 (Epik Şiir)

    Epik;destan niteliğinde olan, destansal demektir. Eski yunan edebiyatında bu çeşit şiire epos denirdi; batı Edebiyatında, bu sözcükten alınarak, destanlara epope denir.
    Tarihin bilinmeyen zamanına ışık tutan milletlerin savaş, göç, din ve kahramanlık gibi olaylarını anlatan manzum sözlü hikayelere"destan"denir.

 A.Doğal Destan
     Çok eski devirlerde ulus vicdanında derin izler bırakan bir tarih a da toplum olayının yine o devirlerde ulusal bir ozan, ya da çeşitli saz ozanları tarafından söylenen biçimi.

 B.Yapay Destan
      Yeni ve yakınçağlarda, herhangi bir tarih olaynın bir ozan tarafndan destan kurallarına uygun olarak yazılmış biçimi.

Destanların ortak özellikleri 

• Sözlü eserlerdir.
• Manzumdurlar.
• Anonimdirler.
• Zamanla türlü değişikliğe uğrayabilirler.
• Olaylar ve kişiler olağanüstüdür.    

Türk Edebiyatı: İslam Öncesi Türk Destanları
  

Göktürk Devleti         Uygur Destanı               Saka Destanı              Hun Destanı 
  1)Ergenekon                1)Türeyiş                        1)Alp Er Tunga             1)Oğuz Kağan
  2)Bozkurt                    2)Göç                              2)Su

 Türk Edebiyatı: İslam Sonrası Türk Destanları 

  

• Satuk Buğra Han Destanı
• Er Manas Destanı
• Oğuz Kağan Destanı
• Cengiz Han Destanı
• Köroğlu Destanı
• Battal Gazi Destanı   

   Çağdaş edebiyatımızda özellikle Kurtuluş Savaşı üzerinden yazılmış birkaç destan önemlidir. Nazım Hikmet- Kuvayi milliye(1968); fazıl Hüsnü Dağlarca-Üç Şehitler Destanı(1949); Ceyhun Atuf Kansu- Sakarya Meydan Savaşı(1970).

Şiir Türleri-4 (Pastoral Şiir)

    Pastoral şiir, çoban ve kır hayatını, doğa güzelliklerini anlatan şiirdir. Bu yoldaki şiirlerde dingin. temiz ve masum kır hayatının tadını duyurmak amacı güdülür. Bunlar, her türlü süsten, sözcük oyunlarından, gösteriş ve yapmacıklıktan uzal, sadece, yalın bir üslupla yazılır.
    Türk edebiyatında, doğa ve kır güzelliklerini öven baı halk şiirleri dışında; Tanzimat'la başlayan yenilik edebiyatımızda, birkaç denem dışında, pastoral şiire eğilim gösterilmemiştir. Tanzimat edebiyatı ozanı abdulhak hamit'in bu yolda yazılmış ilk örnek sayılan Sahar(1878) adlı kitabı:

Bir koyun yavrusuyla dağda meler,

Bir bayırdan dahi iner sürüler,

Bir kadın testisiyle suya gider, 

Erkeği baltasıyla ormana,

Yayı omuzunda oğlu bir yana,

gibi çok ilken dizelerle örülmüş olup, bugun için herhangi bir sanat değeri taşımamaktardır.      

Pastoral şiir ikiye ayrılır.

1)İdil

2)Eglog